آیا می‌توان هنگام مطالعه به موسیقی گوش داد؟ گوش دادن به موسیقی در چنین شرایطی حواس ما را پرت می‌کند؟ یا برعکس باعث یادگیری بهتر میشود و تمرکز ما را افزایش میدهد؟
اگر این پرسش‌ها برای شما هم به وجود آمده است می‌توانید در ادامه گزارش کارولینا کوپه تتزل، استادیار دانشگاه گلاسکو و روانشناس شناختی را از پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شده است بخوانید:
گذرم به کتاب‌خانه می‌افتد تا کتاب امانت بگیرم یا تحویل بدهم. در همان حین دانشجو‌ها و دانش‌آموزان را می‌بینم که سخت مشغول مطالعه هستند. فصل فصل امتحانات است. از بین این دانش‌آموزان، خیلی‌هاشان هدفون در گوششان است و من از خودم می‌پرسم: یعنی چه چیزی گوش می‌دهند؟ آهنگ مورد علاقه‌شان؟ یک موسیقی آرام‌بخش؟ یا صدای سفید (white noise) برای راحت شدن از شر صداهای محیطی؟
گوش دادن به موسیقی هنگام درس خواندن
آیا مهم است هنگام مطالعه به چه چیزی گوش دهیم؟
در ادامه پژوهشی را که به دنبال پاسخ به این پرسش انجام شده با هم مرور می‌کنیم. اما قبل از آن اجازه دهید که یک باور اشتباه را درباره موسیقی و مهارت‌های شناختی انسان با هم بررسی کنیم. شاید درباره اثر موتسارت شنیده باشید. اگر از بعضی از مردم درباره آن بپرسید احتمالا به شما می‌گویند: اوه! بله! گوش دادن به موسیقی موتسارت ما را زرنگ‌تر و باهوش‌تر می‌کند! این جمله نه تنها اشتباه است، بلکه یک تعریف گمراه‌کننده از اثر موتسارت ارائه میدهد. اثر موتسارت عبارت است از تقویت (مختصر) توانایی‌های فضایی-زمانی دانش‌آموزان پس از گوش دادن به یک سونات پیانو از موتسارت است.
در یک بررسی چند گروه از دانش‌آموزان قبل از انجام تکالیف مربوط به استدلال فضایی موسیقی‌های متفاوتی گوش دادند. یک بار به سونات پیانو موتسارت گوش دادند، در یک نوبت دیگر به یک موسیقی آرام و در نوبت بعد در شرایط سکوت مطالعه می‌کردند. نتایج به دست آمده نشان میدهد هنگامی که شرکت‌کنندگان قبل از انجام این نوع تکالیف درسی به سونات موتسارت گوش داده بودند عملکرد بهتری داشتند. اگرچه توجه به چند نکته ضروری به نظر می‌رسد:
۱. اثر این موسیقی کوتاه‌مدت است و فقط ده تا پانزده دقیقه در تقویت استدلال فضایی تاثیر دارد.
۲. این تقویت فقط مختص انجام تکالیف مربوط به چرخش ذهنی انتزاعی (abstract mental rotation) است که خودش بخش کوچکی از یک معادله و مسئله برای تعیین میزان هوش فرد است.
۳. نتیجه مطالعات دیگر دقیقا مثل این بررسی نبود.
در مجموع می‌توان گفت بین موسیقی موتسارت و تمرین‌های تحصیلی ارتباطی وجود ندارد و متاسفانه گوش دادن به موسیقی موتسارت شما را زرنگ‌تر و باهوش‌تر نمی‌کند!
خب حالا که تکلیف اثر موتسارت را مشخص کردیم برگردیم به مطالعاتی که به اثر موسیقی پس‌زمینه هنگام درس خواندن پرداخته‌اند. یکی از ایده‌ها درباره سودمند بودن گوش دادن به موسیقی هنگام مطالعه در پژوهش شلنبرگ و همکاران با نام در فرضیه برانگیختگی عواطف (arousal-emotion/mood-activation hypothesis) ارائه شد. این فرضیه می‌گوید که آن نوع موسیقی که شما را در یک مود و حالت مثبت قرار میدهد تاثیر مثبتی روی عملکرد شما دارد. ایده دیگر، فرضیه حالت متغیر است. این فرضیه می‌گوید که گوش دادن به نوعی از موسیقی که تمپویی سریع دارد هنگام مطالعه حواس انسان را پرت می‌کند و باعث ضعیف شدن عملکرد میشود.
خب حالا برای این دو توضیح چه شاهد و مدرکی داریم و آیا می‌توانیم به این پرسش پاسخ دهیم که اساسا گوش دادن به موسیقی هنگام درس خواندن چیز خوبی است یا نه؟
در یک بررسی انجام‌شده، شرکت‌کنندگان هم در شرایط سکوت هم با پس‌زمینه موسیقی کلاسیک، می‌توانستند کلمات جفت (vocabulary pairs) را مطالعه کنند. آن‌ها سه جلسه آموزشی گذرانده بودند و یک هفته بعد در آزمون شرکت کردند. نتایج نشان می‌داد که شرکت‌کنندگان زمانی که در حین خواندن کلمات، موسیقی گوش داده بودند در آزمون نهایی عملکرد بهتری داشتند. البته نویسنده این پژوهش می‌گوید که گوش دادن به موسیقی موقع مطالعه برای همه شرکت‌کنندگان به یک اندازه مفید نبوده است. بر اساس یک مطالعه دیگر این موضوع به ویژگی‌های شخصیتی افراد نیز بستگی دارد. همچنین چگونگی عملکرد افراد تحت تاثیر موسیقی پس‌زمینه‌ای بستگی به نوع شخصیت افراد و همچنین نوع تکلیف آن‌ها نیز دارد. برای مثال انجام تکالیف مربوط به استدلال کلامی (verbal reasoning) در شرایطی که موسیقی پس‌زمینه وجود داشت نسبت به شرایط سکوت نتیجه بهتری داشت. اما توانایی استدلال ادراکی انتزاعی در زمان گوش کردن به موسیقی، مختل می‌شد. نتیجه جالب دیگر این بود که (با نگه داشتن IQ در شرایط کنترل مشاهده شد که) موسیقی پس‌زمینه هنگام استدلال انتزاعی بر افراد درون‌گرا تاثیری منفی دارد درحالی که بر افراد برون‌گرا هیچ تاثیری ندارد. اما هنگام انجام تکالیف مربوط به استدلال کلامی افراد درون‌گرا و برون‌گرا هر دو یکسان بودند. در این خصوص می‌توان گفت که استدلال انتزاعی از استدلال کلامی پیچیده‌تر است. بنابراین برای تصمیم‌گیری درباره این که موقع درس خواندن به موسیقی گوش دهیم یا نه، تا حدودی بستگی به میزان پیچیدگی درس و تکلیف و تمرینی دارد که می‌خواهیم انجام دهیم. همچنین اگر بیشتر شخصیت درون‌گرایی دارید بهتر است هنگام خواندن درس‌هایی که پیچیدگی زیادی دارند موسیقی گوش ندهید.
سوزان هلام، پژوهشگر و استاد روانشناسی موسیقی در دانشگاه لندن در یک بررسی به کمک همکارانش تاثیرات موسیقی پس‌زمینه بر یادگیری ریاضی و حافظه کلامی در کودکانی در مدرسه ابتدایی نشان دادند. در یادگیری ریاضی، بعضی از دانش‌آموزان مسئله‌هایی را که به اعداد و حساب مربوط می‌شد همزمان با گوش دادن به موسیقی (موسیقی آرام) یا در شرایط سکوت حل می‌کردند. این شاگردان در هر دو شرایط سکوت و موسیقی عملکرد خوبی داشتند اگرچه با گوش کردن به موسیقی مسائل ریاضی را سریع‌تر حل می‌کردند. تکالیف مربوط به حافظه کلامی نیازمند این بود که آن‌ها جمله‌ها را بخوانند و یک کلمه جا‌افتاده در جمله را به یاد بیاورند. درس خواندن در یکی از سه شرایط سکوت، موسیقی خشن و ناخوشایند یا موسیقی آ رام و خوشایند انجام شد. دوباره مشخص شد که دانش‌آموزان وقتی موسیقی خوشایندی در پس‌زمینه پخش می‌شد عملکرد بهتری و وقتی که یک موسیقی خشن و ناخوشایند پخش می‌شد عملکرد بدتری داشتند. به نظر می‌رسد که اگر موسیقی به خاطر سرعت و تمپو بالا حواس شما را پرت نکند می‌تواند موقع مطالعه سودمند باشد.
نهایتا در پاسخ به این سوال که آیا هنگام درس خواندن به موسیقی گوش بدهیم یا نه باید گفت: بستگی دارد! در واقع پاسخ این سوال به دو عامل بستگی دارد. ویژگی‌های درسی که می‌خواهید مطالعه کنید و ویژگی‌های شخصیت خودتان. اگر درسی که می‌خواهید بخوانید ساده نیست و باید همه تمرکز خود را برای خواندن آن به کار بگیرید احتمالا هر نوعی از موسیقی حواستان را پرت خواهد کرد. همین‌طور تکالیفی که لازم است هنگام خواندنشان چند قسمت از اطلاعات و داده‌ها را با هم در ذهن داشته باشید و آن‌ها را تحلیل کنید. هنگام انجام دادن این‌گونه تکالیف ممکن است با هر نوع موسیقی یا صدای مزاحم حواستان پرت شود و بهتر است در سکوت کامل به انجام آن‌ها بپردازید. نوع شخصیت شما نیز می‌تواند تعیین کند که آیا اساسا گوش کردن به موسیقی در چنین موقعیتی برایتان سودمند خواهد بود یا خیر.
با وجود این، همان‌طور که دیدیم نتایجی مبنی بر تاثیرات مثبت موسیقی پس‌زمینه به دست آمده است و ارزش امتحان کردن دارد!
خود من شخصا هیچ کاری را بدون گوش کردن به موسیقی انجام نمی‌دهم و هنگام نوشتن این مطلب هم یک موسیقی آرام گوش می‌کردم. البته قبلا موقع خواندن مقالات علمی سعی می‌کردم صدای موسیقی را کم کنم و اطلاعات پیچیده‌ای را که مطالعه می‌کردم درک کنم. پس می‌بینیم که:
بستگی دارد!
درباره این سایت